Trà là một phần không thể thiếu trong văn hóa và đời sống của người Việt. Từ những buổi thưởng trà tao nhã đến các bữa cơm gia đình, trà đã trở thành thức uống quen thuộc và chứa đựng nhiều giá trị về sức khỏe cũng như tinh thần. Hãy cùng The Hour khám phá về các loại trà phổ biến nhất hiện nay tại Việt Nam nhé!
Nguồn gốc của trà
Trà có nguồn gốc từ cây trà (Camellia sinensis), được phát hiện lần đầu tiên tại Trung Quốc từ hàng trăm năm trước. Từ đây, cây trà lan rộng ra khắp các quốc gia như Nhật Bản, Ấn Độ, Sri Lanka và Việt Nam. Dù cùng một giống trà, nhưng khi được trồng ở các quốc gia khác nhau, cây trà sẽ phát triển với những đặc điểm riêng biệt. Điều này xuất phát từ sự khác nhau về thổ nhưỡng, khí hậu, và kỹ thuật canh tác tại mỗi nơi.
Trà có nguồn gốc từ cây trà (Camellia sinensis)
Cách phân loại trà như thế nào?
Phân loại trà theo mức độ lên men khi chế biến
Phân loại trà theo mức độ lên men (hay mức độ oxy hóa) là cách phổ biến để xác định đặc điểm hương vị, màu sắc và tính chất của các loại trà. Dưới đây là các loại trà được phân loại dựa trên mức độ này:
- Trà không lên men: Hầu hết các loại trà xanh là trà không trải qua quá trình oxy hóa, giữ nguyên màu xanh lá tự nhiên và hương vị tươi mát. Quy trình làm ra trà xanh trải qua 4 bước: thu hoạch, làm héo, vò và sấy. Để trà không bị oxy hóa, lá trà sau khi thu hoạch sẽ được làm héo nhanh, sau đó đem đi sao hoặc hấp để diệt men, ngăn chặn quá trình lên men. Loại trà này sẽ mang lại cảm giác thanh mát, chát nhẹ, hậu vị ngọt khi thưởng thức. Ở Việt Nam, nổi tiếng nhất về trà không lên men là Trà xanh Tân Cương - Thái Nguyên.
- Trà lên men bán phần: Là loại trà trải qua quá trình vò và oxy hóa lặp đi lặp lại nhiều lần, tạo ra độ lên men từ 20 đến 80%, nên hương vị trà sẽ phức tạp hơn trà xanh. Trà ô long là một ví dụ của trà lên men lên men bán phần, từ nhẹ (20%) đến trung bình (50–80%), có hương thơm kết hợp giữa trà xanh và trà đen, từ hương hoa đến hương trái cây, hậu vị ngọt dịu.
- Trà lên men hoàn toàn: Trà đen được lên men 100%, nước trà thường có màu nâu sáng tới đỏ nâu đậm. Loại trà này cực kì thơm, ngọt nhẹ, có thể kết hợp với sữa hoặc đường, hay còn gọi thức uống này là hồng trà sữa, phổ biến với các bạn trẻ Việt Nam.
Phân loại trà theo hình thức bên ngoài
Trà có thể được phân loại theo hình thức bên ngoài dựa vào cách chế biến và hình dạng của lá trà sau khi chế biến.
- Trà nguyên lá: Lá trà được sấy khô, giữ nguyên kích thước và hình dạng ban đầu. Nên sẽ bảo toàn hương vị tự nhiên, thích hợp pha bằng ấm truyền thống. Trà ô long Tứ Quý The Hour hay trà xanh lài chính là dạng trà nguyên lá này.
Trà Ô long khi pha sẽ nở thành nguyên lá trà
- Trà nén hay còn gọi là trà bánh: Trà Phỗ Nhĩ (Pu-erh) chính là dạng trà bánh này. Lá trà được hái, làm héo, diệt men và nén chặt thành dạng bánh hoặc khối. Trà sau đó trải qua quá trình lên men tự nhiên thành trà Phổ Nhĩ sống hoặc được tăng tốc bằng cách lên men nhân tạo thành trà Phổ Nhĩ chín.
Trà Phỗ Nhĩ là loại trà nén
- Trà bột: Lá trà được nghiền thành bột mịn, pha uống trực tiếp hoặc chế biến thành các món ngọt. Ở Việt Nam, gần đây khá nổi về trà Matcha Nhật Bản, thì loại này chính là loại trà bột.
Trà xanh Matcha là trà dạng bột
Phân loại trà theo phương pháp gia công
- Trà xô (Trà không ướp hương): Là loại trà không được thêm bất kỳ hương liệu hay hoa tươi nào trong quá trình sản xuất. Nên với phương pháp này, trà sẽ giữ nguyên hương vị tự nhiên của lá trà, phản ánh rõ nét đặc tính của nguyên liệu ban đầu và vùng trồng trà. Ví dụ: Trà đen, trà Ô long, trà xanh,...
- Trà hương (Trà ướp hương): Trong quá trình sản xuất, trà được ướp với hoa tươi hoặc sử dụng các hương liệu khô để tạo thêm mùi thơm đặc biệt. Kỹ thuật ướp hương đòi hỏi sự tinh tế để cân bằng giữa hương hoa và vị trà. Ví dụ: Trà lài, trà sen, trà hoa cúc,...
Phân loại trà theo vùng đất xuất xứ
Đây là cách phân chia dựa trên đặc trưng địa lý và khí hậu nơi trà được trồng. Mỗi vùng đất mang đến cho trà hương vị, màu sắc và chất lượng khác nhau, tạo nên sự phong phú trong thế giới trà. Chẳng hạn như ở Việt Nam sẽ nổi tiếng về trà xanh Thái Nguyên, trà Shan Tuyết hay trà sen Tây Hồ. Còn ở Nhật sẽ ưa chuộng trà xanh Matcha hay trà rang Houjicha, Trung Quốc sẽ thiên về trà đạo như trà Thiết Quan Âm, trà Phỗ Nhĩ.
Việc phân loại trà theo nhiều hình thức không chỉ giúp người thưởng thức dễ dàng lựa chọn loại trà phù hợp với nhu cầu mà còn phản ánh sự phong phú trong văn hóa thưởng trà trên toàn thế giới. Mỗi phương pháp đều có đặc điểm và cách sử dụng riêng, mang lại những trải nghiệm thú vị cho người muốn tìm hiểu về trà.
Công dụng của trà
Tất cả các các loại trà đều mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và tinh thần. Nếu như cà phê tạo cảm giác tỉnh táo, tràn đầy năng lượng, thì trà sẽ thiên về hương vị thanh tao, nhẹ nhàng. Dưới đây là một số công dụng của trà phải kể đến như:
- Cung cấp chất chống oxy hóa: Trà chứa nhiều polyphenol, flavonoid, và catechin giúp làm chậm quá trình lão hóa, ngăn ngừa bệnh mãn tính như ung thư, tim mạch và duy trì làn da khỏe mạnh và giảm nếp nhăn.
- Tăng cường sức khỏe tim mạch: Trà xanh và trà ô long giúp cải thiện sức khỏe tim mạch nhờ khả năng giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, giảm nguy cơ đau tim và đột quỵ.
- Hỗ trợ giảm cân và cải thiện tiêu hóa: Chất EGCG (Epigallocatechin Gallate) trong trà xanh thúc đẩy quá trình đốt cháy mỡ thừa và tăng cường trao đổi chất. Trà đen và trà thảo mộc như trà gừng kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi và khó tiêu sau mỗi bữa ăn.
- Tăng cường trí nhớ và sự tập trung: Trà chứa caffeine và L-theanine, giúp tăng cường khả năng tập trung mà không gây căng thẳng như cà phê.
- Tăng cường hệ miễn dịch: Trà thảo mộc như trà hoa cúc, trà cam quế chứa hợp chất kháng khuẩn, kháng viêm giúp cơ thể chống lại cảm lạnh và các bệnh viêm nhiễm.
- Giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ: Trà hoa cúc và trà ô long có tác dụng thư giãn, giúp bạn giảm căng thẳng hiệu quả, đồng thời hỗ trợ giấc ngủ sâu và chất lượng. Tuy nhiên, bạn không nên uống trà sau 6 giờ tối để tránh bị mất ngủ nhé.
- Điều hòa đường huyết: Trà xanh, trà ô long và trà đen có khả năng hỗ trợ giảm đường huyết, phù hợp cho người mắc bệnh tiểu đường.
- Giảm nguy cơ mắc ung thư: Catechin và polyphenol trong trà xanh có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Uống trà xanh mỗi ngày sẽ giúp bảo vệ cơ thể bạn khỏi một số loại ung thư như ung thư da, ung thư vú, ung thư đại tràng.
Các loại trà phổ biến nhất hiện nay ở Việt Nam
Trà là thức uống quen thuộc và truyền thống của người Việt Nam. Sự đa dạng trong văn hóa thưởng trà đã tạo nên nhiều loại trà phổ biến, phù hợp với từng vùng miền và sở thích khác nhau.
Trà xanh
Trà xanh là loại trà được chế biến mà không qua quá trình lên men, giữ lại màu xanh tự nhiên của lá. Loại trà này phổ biến nhờ hương vị thanh mát và giàu chất chống oxy hóa, rất tốt cho sức khỏe. Thái Nguyên là vùng đất nổi tiếng tại Việt Nam với trà xanh có chất lượng cao.
Trà Lài The Hour dùng trà xanh ướp với hoa lài
Trà đen
Trà đen được lên men hoàn toàn, mang màu sắc đậm và vị trà mạnh mẽ. Loại trà này không chỉ phổ biến để uống nóng mà còn là nguyên liệu chính trong các loại trà sữa. Uống trà đen giúp bạn cải thiện hệ tiêu hóa và tăng cường sự tỉnh táo.
Trà Ô long
Trà Ô long được lên men một phần, mang lại hương vị thanh nhẹ với hậu ngọt kéo dài. Đây là loại trà rất được yêu thích ở Việt Nam, đặc biệt với những người yêu trà và mong muốn một trải nghiệm độc đáo.
Trà Shan Tuyết
Trà Shan Tuyết là đặc sản của vùng núi cao Tây Bắc - Việt Nam, được thu hoạch từ những cây trà cổ thụ. Loại trà này có lớp tuyết trắng mỏng trên lá, mang vị trà mạnh mẽ và hương thơm đặc trưng. Shan Tuyết thường được người sành trà đánh giá cao về hương vị cũng như cách chế biến loại trà thú vị này.
Trà Phổ Nhĩ
Phổ Nhĩ là loại trà được lên men tự nhiên, thường ép thành bánh và bảo quản lâu năm. Trà có vị đậm đà, hơi chát và hậu ngọt, phù hợp với những người thích thưởng thức trà theo phong cách truyền thống.
Trà Thiết Quan Âm
Loại trà bán lên men này có xuất xứ từ Trung Quốc nhưng rất phổ biến ở Việt Nam. Trà Thiết Quan Âm mang hương vị dịu nhẹ, hậu ngọt, rất thích hợp để thưởng thức vào buổi chiều.
Trà Nhài
Trà Nhài hay còn gọi là trà Lài, là loại trà xanh ướp hương hoa nhài, mang lại hương thơm dễ chịu. Đây là loại trà phổ biến vào buổi sáng, giúp khởi đầu ngày mới đầy năng lượng.
Trà Sen
Trà Sen, đặc sản của Hà Nội, được ướp trong bông sen tươi để mang lại hương thơm thanh khiết. Loại trà này thường được dùng trong các dịp lễ tết hoặc làm quà tặng.
Trà Hoa Cúc
Loại trà này được làm từ hoa cúc khô, có tác dụng an thần, giảm căng thẳng và hỗ trợ giấc ngủ. Trà hoa cúc thường được uống vào buổi tối để thư giãn.
Trà Hoa cúc giúp dễ ngủ
Trà Gạo Lứt
Trà Gạo Lứt Rang The Hour là sự kết hợp giữa trà đen và gạo lứt rang. Loại trà này đặc biệt ở chỗ gạo lứt được rang nổ, nên khi pha bạn có thể nhai hạt gạo lứt đã chín nở. Loại trà này không chỉ có hương vị độc đáo mà còn hỗ trợ giảm cân, tốt cho hệ tiêu hóa và tim mạch.
Trà Gừng
Với vị cay nhẹ, thơm và ấm, trà gừng là lựa chọn lý tưởng vào những ngày lạnh. Trà gừng giúp giữ ấm cơ thể bạn, giảm triệu chứng cảm lạnh và hỗ trợ tiêu hóa. The Hour đã xay gừng tươi và trà đen ra thành bột, sau đó đóng gói vào túi lọc, để bạn có thể tiện lợi mang từng gói trà nhỏ đi muôn nơi.
Trà Gừng hỗ trợ tiêu hóa
Trà Bá Tước (Earl Grey)
Trà Bá Tước là loại trà đen được ướp hương cam bergamot, mang lại hương vị thanh tao và sang trọng. Đây là loại trà phổ biến trên thế giới, đặc biệt ở nước Anh và dần được ưa chuộng ở Việt Nam. Hồng trà Bá Tước được The Hour đóng gói thành dạng túi lọc, để bạn có thể tiện lợi pha trà sữa Bá Tước thơm ngon tại nhà.
Trà Bá Tước nhẹ nhàng cho ngày thư giãn
Trà Cam Quế
Trà cam quế rất đặc trưng cho mùa lễ hội nói chung và Noel nói riêng. Sự kết hợp hoàn hảo giữa vị chua chua của cam, vị ấm nồng của quế và vị chua nhẹ của trà đen rất nịnh vị giác và tạo ra không khí lễ hội mỗi khi thưởng thức. Loại trà này không chỉ thơm ngon mà còn giúp tăng cường hệ miễn dịch.
Trà Matcha
Matcha là bột trà xanh nguyên chất của Nhật Bản, được nghiền mịn từ lá trà Tencha sau khi hấp và làm khô, rất phổ biến trong các món đồ uống và bánh ngọt hiện đại. Loại trà này giàu EGCG, giúp chống oxy hóa và hỗ trợ giảm cân.
Trà Atiso
Trà Atiso được chiết xuất từ hoa và lá cây atiso, nổi tiếng với công dụng thanh nhiệt, giải độc gan. Loại trà này được trồng nhiều ở Lâm Đồng và rất được người tiêu dùng ưa chuộng.
Trà Hoa Hồng
Trà hoa hồng là một loại trà được pha từ cánh hoa hồng tươi hoặc khô, thường được sử dụng để tạo ra một loại thức uống thơm ngon và có lợi cho sức khỏe. Trà hoa hồng có thể được pha riêng hoặc kết hợp với các loại trà khác như trà xanh, trà đen để tạo ra những hương vị đặc biệt. Trà này nổi bật với hương thơm nhẹ nhàng, ngọt ngào và màu sắc bắt mắt, thường có màu hồng nhạt hoặc vàng nhạt, tùy thuộc vào loại hoa hồng sử dụng.
Mỗi loại trà đều mang đến hương vị và lợi ích sức khỏe riêng biệt, phù hợp với từng nhu cầu thưởng thức. Từ trà truyền thống như trà xanh, trà sen, đến trà hiện đại như trà sữa, trà matcha, đều góp phần tạo nên sự phong phú trong văn hóa trà Việt Nam. The Hour hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu thêm về trà và chọn được loại trà yêu thích của mình nha.
